Μερικές φορές προσπαθείς να σκεφτείς θέμα να γράψεις και δεν δουλεύει το μυαλουδάκι σου. Έπεσα λοιπόν κι εγώ σ’ αυτή την παγίδα αλλά ένας εύκολος τρόπος να ξεφύγεις από το σκόπελο αυτό είναι η επικαιρότητα. Χαζεύοντας, λοιπόν, για ιδέες στο Facebook group του Dungeons & Dragons Greece συνάντησα πολλά post που συζητούσαν ένα πολύ καυτό θέμα τελευταία, το ρόλο του Dungeon Master (DM), τις υπηρεσίες που προσφέρει και το ενδεχόμενο της πληρωμής του. Μην ξεχνάτε πως πρόκειται για ένα άρθρο γνώμης, οπότε άλλοι θα συμφωνήσετε και άλλοι όχι. Όπως και να ‘χει, τα άρθρα μου ελπίζω πάντα να προκαλούν προβληματισμό και συζήτηση και να μας κάνουν όλους λίγο καλύτερους.
Οι Καλοί DMs
Πάμε στους Dungeon Masters, λοιπόν. Θα πω τις πρώτες λέξεις που έρχονται στα μυαλό. Σεβασμός, εκτίμηση, θαυμασμός, αγάπη, φαντασία, χρόνος, διασκέδαση. Όλες συνδέονται μεταξύ τους. Σεβασμός και εκτίμηση για τη δουλειά που καταβάλλουν καθημερινά, θαυμασμός για το τι κατεβάζει η κούτρα τους πολλές φορές, αγάπη για το πόσο επενδύουν σε εμάς και το παιχνίδι. Πόση φαντασία χρειάζεται να στήσεις ένα παιχνίδι με τόσες παραμέτρους; Πόσες ώρες ξοδεύουν προσπαθώντας να χτίσουν ένα υπέροχο campaign, ένα setting που δεν υπήρχε; Οι DMs που τρέχουν μία επίσημη ιστορία έχουν ρίξει πολλή δουλειά αλλά ακόμα περισσότερο, προσωπικά, θαυμάζω και σέβομαι τους homebrew κόσμους και τους δημιουργούς τους. Ταυτόχρονα, υπάρχουν και οι DMs που επιλέγουν να μην παίξουν μία έτοιμη περιπέτεια όπως έχει αλλά διαλέγουν την ενδιάμεση οδό, επιλέγοντας μία περιπέτεια και βάζοντας δικά τους στοιχεία homebrew στοιχεία. Πρόκειται για μία άκρως ενδιαφέρουσα διαδικασία. Το έχω δει να συμβαίνει με τα μάτια μου στην περιπέτεια “Storm King’s Thunder”. Βέβαια, οι παίκτες είναι συνδημιουργοί. Φτιάχνουν τους ήρωες τους και διαμορφώνουν με τις ενέργειες τους τόσο μια μικρή περιοχή όσο και ολόκληρο το σύμπαν. Μη το ξεχνάμε και αυτό. Όλοι στο τραπέζι είμαστε σημαντικοί.
Οι Κακοί DMs
Φυσικά, μη νομίζετε ότι οι DMs είναι άγγελοι και τους έχουμε μόνιμα σε βάθρο. Πολλοί παίκτες, ίσως, έχουν έρθει σε επαφή με ανθρώπους που τους έχουν κάνει να αντιπαθήσουν το παιχνίδι, πότε γιατί ανέλαβαν το ρόλο από αγγαρεία και το παιχνίδι είναι από μέτριο μέχρι κακό, πότε γιατί μπορεί να δείχνουν εύνοια σε κάποιους παίκτες και πότε γιατί μπορεί να είναι αγενείς, εκδικητικοί, αδιάφοροι και πολλά άλλα. Ο ρόλος του DM είναι ιδιαίτερα σημαντικός γιατί πρόκειται για τον αφηγητή της ιστορίας, το ρυθμιστή του in-game κόσμου και συνήθως και της out of game οργάνωσης. Αξία, όμως, του δίνουν οι παίκτες. Εκείνοι θα δουν και θα κρίνουν τη δουλειά του, εκείνοι είναι οι διαφημιστές του ή οι κατακριτές του. Σκέφτομαι πόσες φορές έχω πει: «Μεγαλούργησε ο DM μας σήμερα» ή «Μα που τα σκέφτεται!». Από την άλλη βρέθηκα σε σκηνικό που ένας DM άρχισε να φωνάζει και να ωρύεται και να λέει «αυτό που έκανες φάουλ, έχεις κίτρινη κάρτα και την άλλη φορά…». Μην ξεχνάτε ότι οι παίκτες αυτομάτως είναι κριτές. Θέλεις να κάτσεις σε ένα τοξικό τραπέζι είτε λόγω Dungeon Master είτε λόγω συμπαικτών; Δεν νομίζω. Κανείς δε θέλει. Τη στιγμή εκείνη, λόγω συμπεριφοράς, μπορεί να έδωσε κίτρινη κάρτα ο DM αλλά πήρε και ο ίδιος μία από πολλούς παίκτες και ίσως να μη το κατάλαβε.
O DM, οι Παίκτες και η Δυναμική τους Σχέση
Μέχρι στιγμής είχα την τύχη να έχω διάφορους DMs, άλλους καλούς και άλλους όχι, στα μάτια μου τουλάχιστον. Είδα μεράκι, άπειρη δουλειά, επένδυση όχι μόνο στον κόσμο τους αλλά και στους χαρακτήρες και τους παίκτες. Πολύ σημαντικό το τελευταίο. Να νιώθεις πραγματικά σημαντικό μέρος του παιχνιδιού και να θες να ‘σαι κάθε βδομάδα εκεί.
Σαφώς, οι αποφάσεις και οι οδηγίες του DM in-game είναι δεσμευτικές. Δεν θα αμφισβητήσω ποτέ ruling του/της DM αλλά κάποιες εκφράσεις, προσωπικά, με πειράζουν και πολλές διαφορές διαφωνώ. Τις προάλλες είδα την έκφραση σε σχόλιο από κάποιον «εγώ στο τραπέζι μου…». Ώπα, ώπα. Μισό λεπτάκι. Δικό σου είναι το τραπέζι; Από που και ως που; Είμαστε ένα δυναμικό σύνολο. Το τραπέζι είναι όλων. Μαζί παίζουμε, προχωράμε την ιστορία, δημιουργούμε. Αν θέλεις ένα τραπέζι μόνος σου κάτσε και παίξε μόνος σου. Μην ξεχνάτε πως είναι σημαντικοί οι DMs, το τόνισα κι εγώ παραπάνω, αλλά χωρίς παίκτες να ενσαρκώσουν τους ήρωες της ιστορίας ή του κόσμου τους, ο κόσμος μένει στα χαρτιά. Πολλές φορές νιώθω την στάση των DM εγωκεντρική και κάπως ολιγαρχική. Στα μάτια μου πρόκειται για το υποσύνολο ενός συνόλου που είναι δίπλα στο υποσύνολο των παικτών. Είναι δίπλα τους, όχι από πάνω. Ρομαντικά σκεπτόμενος, έτσι θα ήθελα να ‘ναι τουλάχιστον. Όλοι είμαστε εξίσου σημαντικοί αλλά ενσαρκώνουμε διαφορετικούς ρόλους. Κανείς δεν είναι αναντικατάστατος, ούτε ο DM και ας είναι πιο δύσκολο να τους βρεις.
Το DMing ως Επάγγελμα
Τώρα, ας κάνουμε μία μικρή εισαγωγή πριν φτάσουμε στο θέμα της αμοιβής. Ας μιλήσουμε λίγο για την έννοια του επαγγέλματος και τον επαγγελματισμό. Παραθέτω τις δύο έννοιες για να συνεχίσουμε με την ανάλυση τους.
- Ο όρος επάγγελμα στη γενικότερη αντίληψη χαρακτηρίζει την κατά κλάδο ή αντικείμενο συνήθη ασκούμενη βιοποριστική ενασχόληση, (εργασία), του κοινωνικού ανθρώπου. Κατά την έννοια της κοινωνιολογίας αποτελεί έλλογη συμπεριφορά του κοινωνικού ανθρώπου σταθερά προσαρμοσμένη στην εξεύρεση και εξασφάλιση πρόσφορων τρόπων αλλά και μέσων προς διαρκή ικανοποίηση, εξ’ υποκειμένου, των σε χρήμα αποτιμημένων αναγκαίων του.
- Επαγγελματισμός ορίζεται ως η συμπεριφορά με χαρακτηριστικά τη συνέπεια, τη συστηματικότητα, την υπευθυνότητα και τη σοβαρότητα για την άσκηση κάποιου επαγγέλματος ή για την εκτέλεση μιας εργασίας, ή αλλιώς η τήρηση ενός ηθικού, δεοντολογικού και επαγγελματικoύ κώδικα.
Το επάγγελμα, επομένως, συνδέεται με την έννοια του βιοπορισμού και της εργασίας. Σκοπό έχει τις χρηματικές απολαβές. Όταν κάποιος ασκεί ένα επάγγελμα αναμένεις να διακατέχεται από επαγγελματισμό, δηλαδή, από συμπεριφορά με χαρακτηριστικά τη συνέπεια και την υπευθυνότητα μεταξύ άλλων. Πολλές φορές, βέβαια, ο επαγγελματισμός πάει περίπατο και απομένουν μόνο τα λεφτά στο κέντρο. Άλλη κουβέντα αυτή, υπάρχουν παραδείγματα σε κάθε κλάδο. Έχω πέσει, προσωπικά, σε DMs παρέας (θα μιλήσουμε παρακάτω γι’ αυτό) που τους διακατέχει τόσος επαγγελματισμός που θα περίμενες να δεις μόνο σε κάποιον επαγγελματία, κάποιον που ασκεί ένα επάγγελμα. Η νοοτροπία, λοιπόν, υπάρχει. Το πρόβλημα πότε έρχεται; Όταν μπαίνει το χρήμα στην εξίσωση. Θεωρητικά, μιλάμε για ένα χόμπι.
Αναλογιστείτε πόσες φορές έχουμε δει χόμπι να γίνονται επαγγέλματα. Ξεκίνησαν ερασιτεχνικά και κατέληξαν να γίνονται με πληρωμή. Γιατί να μη συμβεί το ίδιο και με το ρόλο του DM; Τα RPGs ξεκίνησαν σαν ένα παιχνίδι παρέας. Δεν ξέρω αν ποτέ οι δημιουργοί των RPGs σκέφτηκαν ότι μπορεί να γίνει επί πληρωμή. Δεν έχει και σημασία, πλεόν. Το θέμα είναι πως έχει αρχίσει να συμβαίνει, όσο και αν μαλώνουμε εμείς και συμβαίνει σε όλο τον κόσμο, αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο. Το ίντερνετ και οι διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως το Roll20, έχουν φέρει παίκτες και DMs κοντά απ’ όλο τον κόσμο. Έχει δημιουργηθεί, επομένως, μία δυναμική. Υπάρχουν σεμινάρια για DMs από πολλούς έμπειρους αντιπροσώπους τους είδους. Το DMing έχει αρχίσει να γίνεται επί πληρωμή και αφού ξεκίνησε θα συνεχίσει να υπάρχει. Αν θέλατε να το αποτρέψετε, αυτό το χάσατε, όσο και αν το πολεμάτε και δεν το θέλετε. Το θέμα είναι αν θα το αποδεχτείτε, καθώς είναι πια γεγονός, ανεξάρτητα από το αν θα το δοκιμάζατε ή όχι. Ίσως, αλλάξετε γνώμη στην πορεία. Δίνετε 5 ευρώ για ένα καφέ και ένα sandwich τη μέρα. Ζούμε σε μία μεσογειακή χώρα και ίσως να μας φαίνεται φυσιολογικό να βγούμε για καφέ αλλά για κάποιον που ζει σε μία χώρα με άπειρο κρύο και διαρκές σκοτάδι, όπως για μεγάλο μέρος του χρόνου η Σουηδία; Για εκείνον δεν θα ήταν μία καλή επιλογή να κυνηγήσει μία τέτοιους είδους υπηρεσία; Μιλάμε, επομένως και για θέμα κουλτούρας. Σε έναν λαό με περισσότερες επιλογές να διασκεδάσει μπορεί να φαίνεται παράλογο ένα τέτοιο έξοδο αλλά γιατί να μην αποτελέσει μια επιπλέον επιλογή; Δεν χρειάζεται να την διαλέξεις απαραίτητα. Αναρωτιέμαι γιατί το πολεμάνε κάποιοι τόσο πολύ.
Ακόμα, πρέπει να τονίσω ότι, όπως οι περισσότερες δουλειές, πρέπει να χαρακτηρίζεται από τη δια βίου μάθηση. Δεν είναι κάτι που το έμαθα μια φορά και τελείωσε. Πρέπει διαρκώς να δουλεύεις και να βελτιώνεσαι, αν θέλεις να είσαι καλός DM, ιδίως αν θες να λέγεσαι και επαγγελματίας. Υπάρχουν πολλές ικανότητες στις οποίες πρέπει να ’σαι καλός. Δεν μπορείς να είσαι σε όλες το ίδιο καλός αλλά οφείλεις να το δουλέψεις. Μην ξεχνάμε τη ρήση του λαού που λέει πως αν αφήσεις κάτι σε αφήνει και εκείνο. Ικανότητες, όπως η δημιουργικότητα, η δυνατότητα αυτοσχεδιασμού, η δημιουργία NPCs, η διαχείριση τους, το social interaction, οι περιγραφές, αφήγηση και πολλά άλλα πρέπει διαρκώς να δουλεύονται. Έτσι, σέβεσαι εσύ τον εαυτό σου και θα σε σεβαστούν και οι παίκτες σου.
Το Ενδεχόμενο της Αμοιβής
Πάμε τώρα στο θέμα της αμοιβής. Έχει γίνει μεγάλη φασαρία τελευταία και έχουν ταχθεί πολλοί και στα δύο στρατόπεδα. Για μένα πρέπει να σπάσουμε αυτό το δίπολο και να σκεφτούμε λίγο έξω από το κουτί. Η ελληνική κοινότητα έχει την τάση να διχάζεται και να παλεύει για καιρό με ψευτοδιλήμματα. Σε πολλές χώρες στο εξωτερικό τα έχουν ήδη λύσει και εμείς αναλωνόμαστε σε μία άκαρπη διαμάχη. Επιτρέψτε μου να σας πω πως βλέπω τα πράγματα. Έχουμε δύο περιπτώσεις.
Η πρώτη είναι αυτή της παρέας. Έχουμε ένα φίλο, ο οποίος έχει στα χέρια του μια έτοιμη ιστορία ή έχει φτιάξει ένα δικό του κόσμο τον οποίο θέλει να δοκιμάσει. Θα φωνάξει τους φίλους του να φτιάξουν ομάδα και να παίξουν. Ίσως, κάποιες άλλες φορές, να υπάρχει μια παρέα φίλων που θέλουν να παίξουν και να ψάχνουν ένα ακόμα φίλο να τους DMάρει ή να αποφασίσει κάποιος απ’ αυτούς πως ήρθε η ώρα του να πάρει τη θέση στην κεφαλή του τραπεζιού. Θα ζητήσει κάποιος DM από τις παραπάνω περιπτώσεις λεφτά; Ουδέποτε. Σίγουρα, πιστεύω πως αν η δουλειά που κάνει είναι καλή οι παίκτες-φίλοι μπορεί να τον κερνάνε, φαγητό ή τις μπύρες του, αλλά πάνω απ’ όλα ο DM θα απολαμβάνει πως οι παίκτες του ευχαριστιούνται το παιχνίδι. Αυτή, νομίζω, είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή του. Το χαμόγελο στα πρόσωπα των παικτών και η ανυπομονησία για το πότε θα είναι η επόμενη φορά.
Πάμε στη δεύτερη περίπτωση. Έχω όρεξη να παίξω ένα γνωστό RPG με υψηλό δείκτη δυσκολίας, όπως το Call of Cthulhu ή ένα challenging setting του D&D, όπως το Curse of Strahd. Κάποιοι, ίσως, θέλουν να γνωρίσουν ένα νέο setting ή ένα ολοκαίνουριο σύστημα που έχει σκεφτεί ένας DM και έχει διαδοθεί. Δεν θέλω κάτι μέτριο που, απλά, να περνάω καλά, αλλά θέλω έναν ποιοτικό Dungeon Master που να κάνει φωνές, να έχει τα battle grids του, μινιατούρες, κτίρια φτιαγμένα σε 3D printers, άριστες περιγραφές και επικές μάχες. Βγαίνω πρακτικά και αναζητώ μία συγκεκριμένου τύπου υπηρεσία και μία συγκεκριμένη ποιότητα. Δεν λέω πως ο κόσμος ή η δουλειά ενός DM μιας παρέας δεν μπορεί να έχει την ίδια ποιότητα ή και περισσότερη, απλά δεν τη ζητάω κατά παραγγελία στην περίπτωση του φίλου.
Εμείς θέλουμε να υπάρχουν αυτοί οι DMs αλλά να το κάνουν και τζάμπα. Λίγο άδικο στα μάτια μου, στα δικά σας; Ομολογώ πως ακόμα δεν έχω πληρώσει για να παίξω κάποιο RPG αλλά αυτό συμβαίνει γιατί οι φίλοι μου DMs με καλύπτουν. Αν ποτέ ψάξω κάτι συγκεκριμένο δεν θα διστάσω να πληρώσω. Ο τρόπος για να βρεις τέτοιους DMs είναι μόνο μέσω της δουλειάς τους. Αν είναι καλοί (ή και αν είναι κακοί) το όνομα τους θα έχει κυκλοφορήσει. Έτσι, εν κατακλείδι, έχεις την επιλογή να παίξεις με τον DM της παρέας, όπου δεν σε νοιάζει και πολύ η ποιότητα (που ξαναλέω μπορεί να είναι εξωφρενικά καλή και ξεπερνάει και επαγγελματίες DMs) και θέλεις απλά να κάνεις χαβαλέ με τους φίλους σου, να δεις νέους κόσμους και να παίξεις με τις ώρες. Ακόμα έχεις και την επιλογή, να παίξεις με τον επαγγελματία DM που είναι γνωστός για την ποιότητα του και παίζεις συγκεκριμένη ώρα με συγκεκριμένη διάρκεια και ξέρεις ότι θα είναι συνεπής και έτοιμος για όλα και αν δεν είναι, θα μπορέσει να αυτοσχεδιάσει εξίσου καλά. Αυτό που δεν μπορείς να ορίσεις είναι ο τύπος των συμπαικτών σου αλλά μετά μπαίνουμε σε άλλη κουβέντα.
Τα RPGs και η Τέχνη
Κάποιοι, είδα πως συσχέτισαν το ρόλο του DM με την έννοια της τέχνης. Δεν έχω αντίρρηση. Κι αυτοί, όμως, είναι, συχνά, επαγγελματίες! Πώς ένας ζωγράφος ετοιμάζει το έργο του με άπειρη δουλειά, ξοδεύοντας χρόνο, ψυχική θέληση, υλικά… απ’ αυτό θέλει να προσπαθήσει να βγάλει χρήματα και είναι απολύτως θεμιτό. Ένας μουσικός δεν γράφει τις νότες του, αγοράζει τα όργανα του και πολλές φορές συντηρεί το studio του; Μπορείς να είσαι ερασιτέχνης ή επαγγελματίας καλλιτέχνης. Δεν σου το απαγορεύει κανείς. Και δεν άκουσα κανένα να παραπονιέται που πλήρωσε να δει τους Iron Maiden ή τη Loreena Mckennitt. Το αντίθετο, μάλιστα. Θα τα έδιναν ξανά και ξανά. Γιατί όχι σε έναν DM που φτιάχνει ανάλογου τύπου παιχνίδια για τη διασκέδαση μας;
Επίλογος
Κλείνοντας, δεν μπορώ παρά να ευχαριστήσω όλους τους Dungeon Masters που κάνετε τη ζωή μας ομορφότερη με τους κόσμους και τις ιστορίες σας. Να ξέρετε πως είστε πολύ σημαντικοί για εμάς. Απλά, μην ξεχνάτε πως είμαστε εξίσου σημαντικοί για εσάς. Μη φοβάστε να ζητήσετε αμοιβή αρκεί να έχετε στο νου σας πως, όπως κάθε επαγγελματίας που σέβεται τον εαυτό του, πρέπει να καταβάλετε χρόνο και φαιά ουσία. Αν κάνετε καλή δουλειά, όπως σε κάθε τι, ο κόσμος θα έρθει. Στους παίκτες θα συμβούλευα να εκτιμάμε και να σεβόμαστε τους DMs μας για την προσπάθεια που καταβάλλουν καθημερινά να ετοιμάσουν το εβδομαδιαίο session. Έτσι, μόνο θα το απολαύσουμε όλοι μαζί. Τέλος, καταλαβαίνω την επιφυλακτικότητα στην πληρωμή μιας και είναι κάτι καινούργιο αλλά ξεπεράστε το δισταγμό σας και αν ψάχνετε κάτι συγκεκριμένο και ποιοτικό μη διστάσετε να πληρώσετε. Έτσι μπορείτε και εσείς να απαιτήσετε συνέπεια και ποιότητα.
