Φθινόπωρο 2021. Το καλοκαίρι ήταν μακρύ… Δύο χρόνια ξηρασίας στον κόσμο του Φανταστικού, δύο χρόνια που σαν νομάδες τριγυρνούσαμε στην έρημο του Streaming αναζητώντας μικρές λιμνούλες ποιότητας για να ξεδιψάσουμε. Όλοι το ξέραμε πως η Μέση-γη της Υπόσχεσης απομακρυνόταν όλο και περισσότερο. Ιδίως με τις οάσεις των κινηματογράφων να παραμένουν ερμητικά κλειστές γινόμασταν όλο και περισσότερο έρμαια του καύσωνα μιας πληκτικής καθημερινότητας και ρουτίνας…
Τότε, προς τα τέλη του Σεπτεμβρίου, είδαμε τα πρώτα σημάδια! Όλα ξεκίνησαν όταν το Foundation έπεσε πάνω μας, δροσερό σαν φθινοπωρινή βροχή. Έπειτα, οι άνεμοι του Dune φύσηξαν φέρνοντας άμμο και μπαχαρικά! Και ιδού! Μαυροπούλια πετούν αναγγέλλοντας της επιστροφή του Γητευτή, ενώ οι κεραυνοί που αντηχούν μας θυμίζουν πως οι Eternals δεν μας εγκατέλειψαν!
Ο Χειμώνας επιτέλους έρχεται και ειδικά φέτος θα είναι βαρύς, καθώς στην καρδιά του, εκείνες τις νύχτες του Νοέμβρη και του Δεκέμβρη, θα το δούμε μπροστά μας! Σαν ένα φως που εκτοξεύεται προς τον ουρανό, με την «Μια Δύναμη» να το τυλίγει και να χορεύει γύρω του, αρσενικό και θηλυκό, Saidin και Saidar, προφητευμένο εδώ και 30 χρόνια: Το Νέο Γύρισμα του Τροχού του Χρόνου!
«Για κάτσε λίγο ρε φίλε!» σε ακούω να μου λες. «Δεν γίνεσαι λίγο υπερβολικός τώρα; Και εγώ είδα το trailer για το Wheel of Time και δεν νομίζω να είναι κάτι παραπάνω από μια ακόμα σειρά μεσαιωνικής φαντασίας. Για ποιο λόγο να κάτσω να ασχοληθώ;» Λοιπόν αγαπητέ αναγνώστη… σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για την λογοτεχνική πορεία του έργου, οπότε, ας ξεκινήσουμε με τα βασικά:
Εν αρχή ην ο Δημιουργός!
Για να καταλάβουμε τι εστί Wheel of Time πρέπει πρώτα να πούμε μερικά πράγματα για τον άνθρωπο πίσω απ’ αυτό. Δεν θα αναλωθούμε βέβαια σε βιογραφικές πληροφορίες, τις οποίες ο καθένας μπορεί να βρει στο διαδίκτυο, αλλά θα εστιάσουμε περισσότερο στο έργο και τις επιρροές του.
Ο Robert Jordan, κατά κόσμον James Oliver Rigney Jr (1948-2007), ξεκίνησε την συγγραφή το 1977. Το πρώτο του βιβλίο ήταν «Ο πολεμιστής των Αλτάι», το οποίο έμελλε να μείνει ανέκδοτο για 40 χρόνια, ενώ αργότερα ακολούθησε το “Fallon Saga” (τριλογία ιστορικής μυθιστοριογραφίας) και ένα western με τίτλο “Cheyenne Raiders”. Όμως, αναμφίβολα, η πιο σημαντική δουλειά του Τζόρνταν σε αυτή την πρώιμη φάση της καριέρας του ήταν τα διηγήματα που πρόσφερε στο saga του πασίγνωστου “Conan”! Γράφοντας 7 ιστορίες και εκδίδοντας ένα ολοκληρωμένο έως τότε χρονολόγιο για το saga του αγαπημένου μας βάρβαρου, ο Τζόρνταν όχι μόνο άρχισε να φτιάχνει όνομα ανάμεσα στους συγγραφείς του φανταστικού, αλλά κυρίως απέκτησε σημαντική εμπειρία για όσα θα ακολουθούσαν αργότερα…
Ωστόσο, καμία φορά, ούτε το έμφυτο ταλέντο κάποιου ούτε η εμπειρία είναι αρκετά για να οδηγήσουν έναν συγγραφέα στην επιτυχία. Χρειάζεται τύχη, καλό timing και πάνω απ’ όλα χρειάζεται έμπνευση, την οποία κάποιος μπορεί να αντλήσει μέσα από εκτενή έρευνα αλλά κυρίως μέσα από τα έργα που τον έχουν επηρεάσει. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του Ρόμπερτ Τζόρνταν! Το έργο του είναι εμπλουτισμένο με στοιχεία από τον Αρθουριανό Μύθο, από τη Νορβηγική μυθολογία και κυρίως από τις Ευρασιατικές δοξασίες και θρησκείες. Επίσης, ως άνθρωπος του καιρού του, έτσι κι αυτός ακολουθεί παρόμοια συγγραφικά μονοπάτια (tropes) με άλλους σύγχρονους και ελάχιστα παλαιότερους συγγραφείς του φανταστικού και της επιστημονικής φαντασίας. Για το τέλος άφησα ίσως την σημαντικότερη επιρροή από όλες, τον μεγάλο Καθηγητή, τον J. R. R. Tolkien!
Το Μεγάλο Σχέδιο
Το Magnum Opus, φυσικά, της συγγραφικής καριέρας του Τζόρνταν είναι το Wheel of Time (WoT). Πρόκειται για μία από τις σειρές ορόσημο για την λογοτεχνία του φανταστικού που αποτελείται από 14 κύρια βιβλία, ένα sequel και δύο συνοδευτικά βιβλία. Περιέχει πάνω από 4,4 εκατομμύρια λέξεις, γεγονός που την καθιστά ένα από τα μεγαλύτερα σε μέγεθος κείμενα που έχουν γραφτεί σε ολόκληρη την ιστορία της λογοτεχνίας παγκοσμίως. Τα βιβλία εκδόθηκαν κατά το διάστημα 1990-2013, ενώ μετά το 2007, όταν δυστυχώς ο Ρόμπερτ Τζόρνταν έφυγε από κοντά μας, η σκυτάλη πέρασε στον εξαιρετικά ταλαντούχο Μπράντον Σάντερσον, ο οποίος έγραψε τα τρία τελευταία βιβλία και επιλέχθηκε από την Harriet McDougal, σύζυγο του Robert Jordan, για να ολοκληρώσει το έργο του. Οι συνολικές πωλήσεις του, βέβαια, μέχρι σήμερα ξεπερνούν τα 90 εκατομμύρια αντίτυπα!
Σαν ιστορία το Wheel of Time ανήκει στην κατηγορία της υψηλής φαντασίας (high fantasy), αλλά δεν φοβάται να πατήσει και στα «χωράφια» άλλων υποκατηγοριών του είδους, όπως το urban fantasy, το conspiracy-political fantasy, το science fiction κ.ά.! Πριν αναρωτηθείς όμως πως γίνεται να υπάρχουν στοιχεία επιστημονικής φαντασίας σε έναν μεσαιωνικό κόσμο, ας ξεκαθαρίσουμε λιγάκι μια μικρή παρεξήγηση: Το WoT δεν εξελίσσεται σε μια μεσαιωνική κοσμολογία, αλλά σε έναν κόσμο 3000 χρόνια μετά την κατάρρευση κάθε πολιτισμού. Με λίγα λόγια είναι αυτό που λέμε post-apocalyptic.
Ο Τροχός και το Ερπετό
Τελικά, όμως, τι είναι αυτός ο Τροχός του Χρόνου; Τι διαπραγματεύεται η σειρά; Για ποιο λόγο ο τίτλος εστιάζει στον Τροχό και όχι σε κάποιον συγκεκριμένο χαρακτήρα, όπως η “Moiraine Sedai” ή «οι Πέντε του Emond’s Field»;
Η βασική ιδέα του Wheel of Time έχει να κάνει, παραδόξως, με τον ίδιο τον Τροχό του Χρόνου, ο οποίος απεικονίζει την κυκλική φύση του χρόνου. Αποτελείται από 7 ακίδες και η κάθε ακίδα αντιστοιχεί με μια Εποχή. Καθώς ο Τροχός γυρίζει, σαν αργαλειός υφαίνει το Σχέδιο της κάθε Εποχής και όταν τελειώσει ξεκινά και πάλι από την αρχή. Ξανά και ξανά και ξανά!
Ταυτόχρονα με τη Δημιουργία του Τροχού γεννήθηκε μία σκοτεινή οντότητα, ο Shai’tan, η οποία φυλακίστηκε έξω από το Πέπλο της Πραγματικότητας. Όταν έρχεται, λοιπόν, η Εποχή κατα την οποία οι σφραγίδες που τον κρατούν φυλακισμένο εξασθενήσουν και η Σκιά αρχίσει να εξαπλώνεται στον κόσμο, όλο το βάρος πέφτει πάνω στην μετενσάρκωση του αρχαίου πρωταθλητή του Φωτός, του Αναγεννημένου Δράκοντα, ώστε να εκπληρώσει τις Προφητείες και να οδηγήσει την ανθρωπότητα στην Τελική Μάχη απέναντι στις δυνάμεις του Σκότους.
Με μια πρώτη ματιά, κάποιος μπορεί να πει πως αυτή η ιδέα μοιάζει απλή ή ακόμα και κλισέ, μα εδώ κρύβεται μια από τις πιο σημαντικές ικανότητες που πρέπει να έχει ένας συγγραφέας: Το πως να πάρει μια απλή ιδέα και να την εφαρμόσει στο έργο του με τέτοιο τρόπο ώστε ο κόσμος του να πλημμυρίσει με αυτή. Έτσι, διαβάζοντας το Wheel of Time αντιλαμβανόμαστε πως ο Τροχός δεν είναι απλά ένα αντικείμενο που κινεί την ιστορία, αλλά καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τα κίνητρα των χαρακτήρων, προσδιορίζει την φύση της Ύπαρξης και είναι η βάση για ένα από τα πιο πολύπλοκα συστήματα μαγείας που πρόκειται να διαβάσεις στην ζωή σου. Το ίδιο σημαντικός, βέβαια, μπορούμε να πούμε πως είναι και ο Αναγεννημένος Δράκοντας, ο οποίος αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα σε όλες τις μικρότερες πλοκές που παρουσιάζονται κατά την πρόοδο των βιβλίων. Όσο για τον Shai’tan, αν και αργότερα επισκιάζεται κάπως από έτερους ανταγωνιστές, πάντα νιώθεις την παρουσία του και την επιρροή του πάνω στον κόσμο.
Η Άνοδος της Σκιάς
Σε αυτό το σημείο, θεωρώ πως είναι μια κατάλληλη ευκαιρία για να αναφέρουμε μερικά «αρνητικά στοιχεία» που μπορεί να ακούσεις για τα βιβλία. Καταρχάς, πρέπει να σταθούμε στον τρόπο γραφής του Τζόρνταν, ο οποίος αγαπούσε και ήταν δεξιοτέχνης στις εκτενείς και πλούσιες περιγραφές. Έτσι είχε την τάση πολύ συχνά να αναλυει συγκεκριμένα στοιχεία (εμφάνιση χαρακτήρων, σκηνικά κ.α) σε έναν κουραστικό για πολλούς αναγνώστες βαθμό. Πάνω σε αυτό έχω να πω το εξής: Οι εκτενείς περιγραφές πολλές φορές δρουν υπέρ της ιστορίας. Για παράδειγμα ο Οφθαλμός του Κόσμου, το πρώτο βιβλίο της σειράς, έχει ως στόχο της εισαγωγή του αναγνώστη σε ένα καινούριο κόσμο για τον οποίο δεν γνωρίζουμε τίποτα. Σε RPG όρους, αν είσαι εκείνος ο Dungen Master που θα περιγράψει μέχρι και το ποσό θολά είναι τα τζάμια σε μια τυχαία ταβέρνα (αυτό που εγώ αποκαλώ Ma Man) τότε θα νιώσεις πως έχεις γυρίσει σπίτι!
Ένα άλλο αρνητικό που σίγουρα θα συναντήσεις είναι οι πάρα πολλοί χαρακτήρες που υπάρχουν, των οποίων τα ονόματα κιόλας είναι πανομοιότυπα. Αυτό ναι, είναι πρόβλημα καθώς μπορεί να σε μπερδέψει, αλλά σου έχω την λύση: Eστιάζεις κυρίως στους 5 του Emond’s Field (Rand, Mat, Perrin, Nynaeve, Egwene) και μετά σε όποιον χαρακτήρα σου τραβήξει το ενδιαφέρον.
Αλλά ας μην κρυβόμαστε παιδιά! Το πιο σημαντικό πρόβλημα είναι η διαφαινόμενη κοιλιά που παρουσιάζει σε ένα σημείο η σειρά βιβλίων του WoT. Εδώ τα πράγματα είναι δύσκολα. Κάποιοι (darkfriends) λένε πως η κοιλιά εκτείνεται από το 7ο έως το 10ο βιβλίο, ενώ υπάρχουν και άλλοι (Forsaken σίγουρα) που την παρουσιάζουν από το 5ο έως το 11ο. Εγώ, προσωπικά, το ένιωσα μόνο στο 10ο βιβλίο και υπάρχει η περίπτωση να το νιώσεις και εσύ. Τότε το μόνο που θα μπορείς να κάνεις είναι να σφίξεις τα δόντια και να το αντέξεις.
Νήματα στο Σχέδιο
Παρά τα όσα αρνητικά ανέφερα παραπάνω, άμα κοιτάξουμε μακροσκοπικά ολόκληρο το έργο, τότε θα μπορέσουμε να δούμε την πραγματική μαγεία του. με έναν κόσμο γεμάτο με τρομερές μάχες, υπέροχους χαρακτήρες, συναρπαστικές πλοκές και άλλα τόσα που θα συνεπάρουν.Από τις πιο μεγάλες πόλεις μέχρι τα πιο ταπεινά χωριά, οι πολιτισμοί που θα γνωρίσεις είναι τόσο πολύχρωμοι μα και τόσο ιδιαίτεροι που γρήγορα θα αρχίσεις να τους αναγνωρίζεις διαβάζοντας μόνο λίγες λέξεις. Από τον τρόπο που μιλάει κάποιος από την Ilian μέχρι το πως μοιάζουν οι κάτοικοι της Saldea θα αποτυπωθούν στο μυαλό σου σαν τα Νήματα που υφαίνονται στο Μεγάλο Σχέδιο, δηλαδή για πάντα.
Σε αυτό το πολύπλοκο σημείο είναι εμφανή μια άλλη σημαντική ικανότητα που πρέπει να έχει ένας συγγραφέας, να αποτυπώσει την συνεχή εξέλιξη που παρουσιάζει το κάθε «νήμα» σε έναν τόσο πλούσιο κόσμο. Και όντως οι χαρακτήρες, οι τοποθεσίες, μέχρι και κτήρια ή αντικείμενα προχωράνε και αλλάζουν ως έναν βαθμό κατά το γύρισμα του Τροχού. Έτσι, το ταξίδι που θα κάνεις δεν θα είναι μόνο γεωγραφικό, αλλά προπαντός συναισθηματικό καθώς θα βλέπεις αυτές τις αλλαγές να συμβαίνουν.
Ένα Νέο Γύρισμα του Τροχού
Κλείνοντας αυτό το άρθρο θέλω να τονίσω το εξής: Είναι εξαιρετικά δύσκολο το να περιγράψεις σε κάποιον το πραγματικό μεγαλείο του Wheel of Time. Ακόμα και εδώ δεν ανέφερα σχεδόν τίποτα σχετικά με τους χαρακτήρες, τους διάφορους οργανισμούς, το σύστημα μαγείας, τις μάχες, την δράση και άλλα πολλά, καθώς η ανάλυση τους σε τόσες λίγες λέξεις είναι κάτι το εξωπραγματικό. Ίσως να επιστρέψουμε κάποια στιγμή όμως και σε αυτά.
Ελπίζω, τουλάχιστον, να σου έδωσα μια μικρή γεύση του τι εστί Wheel of Time. Ελπίζω να σου κίνησα λίγο την περιέργεια ώστε να ασχοληθείς λίγο παραπάνω με αυτό και να μην το αντιμετωπίσεις σαν μια δευτεροτρίτη σειρά φαντασίας. Δώσε του τον σεβασμό που του αξίζει. Και πριν το καταλάβεις θα είσαι και εσύ ένας Δρακορκισμένος, θα ανατριχιάσεις όταν το Κέρας της Βαλύρ ηχεί και θα υψώσεις το Λάβαρο του Δράκου μαζί μας στους Ανέμους του Χρόνου.
ΥΓ: Εάν θέλεις μπορείς να επισκεφτείς την ελληνική κοινότητα Wheel Of Time στο Discord εδώ.
