9+1 Λόγοι για να Παίξεις Παιχνίδια ρόλων με τα Παιδιά σου!

Πόσο σημαντική άραγε η παραπάνω πρόταση όταν πρόκειται για τα παιδιά; Τους πραγματικούς wanderers της ζωής. Τα παιχνίδια ρόλων (RPGs) έχουν χαρακτηριστεί ως μια χρήσιμη πηγή ποικίλων οφελών για τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών, καθώς βοηθούν στη μάθηση σημαντικών κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων.

Τι είναι όμως τα παιχνίδια ρόλων;

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Και εννοώ πολύ αρχή γιατί θα ταξιδέψουμε πολλά χρόνια πίσω. Ναι, τότε πού ήσουν μπόμπιρας και έτρεχες όλη μέρα «βασανίζοντας» τη μικρή σου αδερφή, να σε ακολουθήσει σε εκείνο το χωράφι να βρείτε τον χαμένο θησαυρό. Ας ρίξουμε μια ματιά λοιπόν, στο ανέμελο παρελθόν σου και στην πρώτη σου επαφή με τον κόσμο της φαντασίας.

Η φαντασία στην παιδική ηλικία

Πόσοι από εμάς θυμόμαστε την παιδική μας ηλικία, ως αναμνήσεις των παιχνιδιών πού κάναμε;

Εκείνο το οχυρό που χτίζαμε από χαρτόκουτα και μαξιλάρια φάνταζε ως ένα πελώριο άτρωτο κάστρο για εμάς τότε. Ή εκείνος ο πεσμένος κορμός που καβαλούσαμε σαν να ήταν περήφανο άτι και ταξιδεύαμε σε άλλους κόσμους για ώρες ατελείωτες. Εκείνα τα σπασμένα κλαδιά που γινόταν τα τέλεια θρυλικά σπαθιά… Και φυσικά δεν ήταν ολονών μας η αγαπημένη στιγμή που ο παραμυθάς παππούς ή γιαγιά, μας αφηγούταν εκείνα τα ξεχασμένα παραμύθια που με το μυαλό μας χανόμασταν μέσα σε αυτά και τα ζούσαμε σαν να ήμασταν εμείς οι χαρακτήρες της ιστορίας; Πόσο πιο ενδιαφέρον θα γινόταν αυτό το παραμύθι αν δεν αποτελούσαμε απλά ακροατές και βοηθήσουμε και εμείς με τις ιδέες μας και τις επιλογές μας στη συνέχεια της ιστορίας; Και πόσο ακόμα πιο ενδιαφέρον θα ήταν αν ο καθένας μας είχε τον δικό του χαρακτήρα μέσα στην ιστορία;

Φυσικά, γίνεται κατανοητό πως η φαντασία στις τρυφερές αυτές ηλικίες «οργιάζει». Είναι σημαντικό λοιπόν να κατευθύνουμε τη φαντασία των παιδιών προς έναν ασφαλή και υγιή δρόμο και να τους μάθουμε πώς να τη χρησιμοποιούν σωστά. Τα παιχνίδια ρόλων αποτελούν έναν πολύ καλό τρόπο για να επιτευχθεί αυτό. Πάμε να δούμε όλους αυτούς τους λόγους, που μπορούν να ωφελήσουν τα παιδιά θετικά επιλέγοντας να παίξουμε μαζί τους.

9+1 Λόγοι να παίξεις RPGs με τα παιδιά σου!

1. Ενθαρρύνεται η δημιουργικότητα και η φαντασία
Κατά τη διάρκεια ενός session, η φαντασία ενός παιδιού θα φτάσει σε άλλο επίπεδο. Μιλάμε για μια πραγματική πρόκληση διέγερσης φαντασίας, όταν το παιδί θα πρέπει να φανταστεί πως ο goblin μάγος του που φοράει έναν μανδύα με ζωγραφισμένους μονόκερους και κρατάει ένα ραβδί από το μαγεμένο δέντρο που μιλάει, πολεμάει με εκείνο το βρωμερό τρολ, ενώ παράλληλα κατά λάθος του έχει ρίξει ένα ξόρκι που κάνει αόρατο, ψάχνει τώρα εφευρετικούς τρόπους για να το εντοπίσει.

Τα RPGs βοηθάνε τα παιδιά να αφήνουν ελεύθερη τη φαντασία τους, δημιουργώντας δικές τους εικόνες. Έχει αποδειχθεί πως τα παιδιά που έχουν φαντασία, είναι πιο ευτυχισμένα, πιο έτοιμα να αντιμετωπίσουν ανατροπές και δυσκολίες, μπορούν και αναπτύσσουν τη δημιουργικότητά τους, μπορούν και βλέπουν τα πράγματα με διαφορετικούς τρόπους και βρίσκουν λύσεις σε διάφορα προβλήματα!

Επίσης, τα RPGs σε αυτή την ηλικία, μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να διεγείρουν περιοχές του εγκεφάλου τους που σχετίζονται με τη νοητική ανάπτυξη και την κατανόηση της αφήγησης μιας ιστορίας, καθώς βασίζονται κυρίως στο storytelling.

2. Αυξάνει την ομαδικότητα, τις επικοινωνιακές, γλωσσικές και κοινωνικές δεξιότητες
Τα RPGs έχουν να κάνουν με την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση με άλλους. Όλοι έχουν έναν ρόλο να παίξουν και πρέπει να συνεισφέρουν για να πετύχει όλο το party τους στόχους τους. Ο Βάρβαρος του πάρτι θα είναι στην πρώτη γραμμή της μάχης, ενώ ο Μάγος αποσπά την προσοχή των τεράτων με τη μαγεία του και ο Κληρικός θα μείνει πίσω βοηθώντας να θεραπευτούν όλοι. Τα παιδιά σαν παίκτες πρέπει να επικοινωνήσουν ώστε να αποφασίσουν τι να κάνουν για να πετύχουν.

3. Ακονίζει το μυαλό και αναπτύσσει τις μαθηματικές ικανότητες
Ότι σύστημα και να επιλέξεις να ακολουθήσεις πάντα σε ένα RPG θα υπάρχουν ζάρια. Και φυσικά θα πρέπει να γίνονται υπολογισμοί, όπως για παράδειγμα για το damage που έκανε ο χαρακτήρας. Τα γνωρίζετε αυτά. Το σημαντικό είναι τους υπολογισμούς αυτούς να τους πραγματοποιούν οι μικροί μας φίλοι, ώστε να εξασκούν και να ακονίζουν συνεχώς το μυαλό τους.

4. Μια μικρή απόφαση για την περιπέτεια, μια μεγάλη απόφαση για τη ζωή
Τα RPG είναι γεμάτα με αποφάσεις που θα πρέπει να πάρουν οι παίκτες υποχρεωτικά, ώστε να κυλήσει η ροή του παιχνιδιού. Μαθαίνοντας το παιδί να παίρνει τις δικές του αποφάσεις, έστω και μικρής σημασίας, αναπτύσσει την κριτική ικανότητα

5. Problem Solving
Κάθε γωνιά μιας περιπέτειας έχει προκλήσεις, προβλήματα που πρέπει να λύσει και μυστήρια για να ξεδιαλύνει. Βάλτε τους συχνά προκλήσεις του τύπου, «Πώς θα ελευθερώσουμε τους κρατούμενους, χωρίς να μας καταλάβουν οι φρουροί;». Θα μπουν σε μια διαδικασία να συνδυάσουν όλες τους τις γνώσεις και ικανότητες μαζί με όλους τους πόρους που διαθέτουν, ώστε να βρουν μια λύση στο πρόβλημα που τους παρουσιάζεται. Και πιστέψτε με, τα παιδιά είναι πολύ εφευρετικά σε αυτό.

6. Έκφραση συναισθημάτων
Για τους θεραπευτές και τους παιδοψυχολόγους, το παιχνίδι ρόλων είναι ένα γνωστό εργαλείο που χρησιμοποιούν στις συνεδρίες τους με τα παιδιά, για να βοηθήσουν στην απελευθέρωση των συναισθημάτων. Όταν τα παιδιά «γίνουν κάποιοι άλλοι» είναι ελεύθερα να συμπεριφέρονται διαφορετικά από ό, τι κάνουν συνήθως ή κάνουν πράγματα που κανονικά δε θα τους επιτρεπόταν να κάνουν. Αυτό μπορεί να είναι μια τεράστια διέξοδος.

7. Η θεωρία των πιθανοτήτων
Το παιδί έχει την ευκαιρία να δει πως λειτουργούν οι πιθανότητες. Ανάλογα με την απόφαση που θα πάρει, διαφορετική εξέλιξη θα έχει και η περιπέτεια. Έτσι σιγά σιγά μαθαίνει πως όλα είναι θέμα πιθανοτήτων και πώς να παίρνει την καλύτερη δυνατή απόφαση.

8. Ηθικές αξίες
Μπορείς να καταλάβεις πολλά πράγματα για το πως σκέφτεται το παιδί σου και για τις ηθικές αξίες που διαθέτει από ένα session. Συχνά θα βρίσκεται σε ηθικά διλήμματα και εκεί θα πρέπει να παίρνει κάποιες αποφάσεις. Φυσικά, αν θέλεις να το οδηγήσεις προς τον ηθικό δρόμο, μπορείς να το επιτεύξεις μέσα από τα παιχνίδια ρόλων, δείχνοντας του τις επιπτώσεις που θα έχει για την κάθε του απόφαση.

9. Pass the GM torch ή απλά δημιούργησε το προσωπικό σου πάρτι
Όχι φυσικά ότι υπονοώ κάτι… γκουχου γκούχου… αλλά δε θα μπορούσα να μη δω τα οφέλη από τη σκοπιά του «αφηγητή» ή Game Master. Τι καλύτερο από το να εκπαιδεύσεις και να «δημιουργήσεις» το δικό σου standard party, που θα είναι διαθέσιμο όποτε εσύ θέλεις, γιατί πολύ απλά θα ζει μέσα στο σπίτι σου; Και φυσικά πόσο καλύτερο ακόμα μπορεί να γίνει από το να έρθει εκείνη η μέρα κάποια στιγμή που ένα από τα παιδιά σου θα πάρει τη σκυτάλη του GM και θα εσύ γίνεις player; Θα είναι δύσκολο βέβαια για το παιδί σου στην αρχή να γίνει GM, αλλά είναι και ο καλύτερος τρόπος να εμπλακεί με κάποιο RPG. Μήπως ήρθε η ώρα να βάλεις σε λειτουργία το «σατανικό» σου σχέδιο; Mουαχαχα!

10. Έρχεται όλη η οικογένεια πιο κοντά
Η όλη εμπειρία μπορεί να γίνει ακόμα καλύτερη όταν συμμετέχουν όλα τα μέλη της οικογένειας στο παιχνίδι. Με αυτό τον τρόπο θα δεθείτε περισσότερο σαν οικογένεια και σίγουρα όλοι θα περάσετε ευχάριστα και δημιουργικά τον χρόνο σας. Για extra fun, προσπάθησε να βάλεις στο παιχνίδι και τα ανίψια με τους γονείς τους, ή άλλες οικογένειες φίλων με παιδιά.

Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να συστήσεις τa RPGs σε ένα παιδί. Πώς ξεκινάς;

Δύο περιπτώσεις υπάρχουν για να καταλάβεις πότε ένα παιδί είναι έτοιμο να παίξει RPGs. Η πρώτη είναι να δείξει μόνο του ενδιαφέρον, βλέποντας εσένα να παίζεις με τα φιλαράκια σου. Αυτή η περίπτωση αφορά συνήθως λίγο μεγαλύτερα παιδιά, γύρω στην ηλικία των 8-10 χρονών. Συνήθως αρχίζουν και κάνουν ερωτήσεις δείχνοντας ένα μεγάλο ενδιαφέρον να συμμετέχουν και αυτά. Στην αρχή θα τους φανεί περίεργο όταν συνειδητοποιήσουν πως ο γονέας τους «παίζει ένα παιχνίδι», για τον λόγο αυτό είναι καλό να έχεις λίγο προετοιμασμένο το έδαφος για το πώς θα τους το συστήσεις.

Τι γίνεται όμως με τη δεύτερη περίπτωση; Όταν θα πρέπει εσύ να αποφασίσεις για το πότε θα θέλεις να εντάξεις το παιδί σου στον κόσμο των RPGs; Αν έχεις αμφιβολίες για το πότε να το κάνεις και δεν μπορείς να εντοπίσεις σημάδια που να δείχνουν πως τους ενδιαφέρει μια τέτοια δραστηριότητα, παρακάτω δίνονται κάποια tips που μπορεί να σε βοηθήσουν.

Φυσικά δεν υπάρχει μια σωστή ηλικία για να ξεκινήσει κάποιος να παίζει, ωστόσο καλό είναι να σκεφτείς το πρακτικό μέρος του παιχνιδιού.

Προτίμησε καλύτερα την ηλικία των 5 και πάνω! Και αυτό γιατί οι επιστήμονες λένε πως από την ηλικία των 5 και μετά, τα παιδιά μπορούν να διακρίνουν την πραγματικότητα από τη φαντασία. Βέβαια, αυτό είναι σχετικό, καθώς για πολλά παιδιά αργεί να έρθει αυτή η ικανότητα. Καλό είναι πάντως το παιδί να μπορεί να ξεχωρίζει πως ο δράκος υπάρχει μόνο μέσα στην περιπέτεια και δε θα του επιτεθεί στο δρόμο για το σχολείο.

Να μπορεί να κάνει τις βασικές μαθηματικές πράξεις! Εντάξει δεν είναι απαραίτητο, αλλά είναι προτιμότερο από το να του τα δίνεις όλα έτοιμα, να το αφήνεις να ακονίζει λίγο και το μυαλό του.

Να μπορεί να διαβάζει! Δεν είπαμε να του δώσεις να διαβάσει και όλο το Player’s Handbook, αλλά να μπορεί να διακρίνει τι επιλογές μπορεί να κάνει ο χαρακτήρας του διαβάζοντας ένα τυπικό character sheet. Με τον τρόπο αυτό εξασκεί την αναγνωστική ικανότητα και τη μνήμη του και φυσικά ζει περισσότερο την όλη εμπειρία.

Να θυμάσαι πως ένα παιδί αρχίζει από πολύ νωρίς, συνήθως από την ηλικία των 2-3, να παριστάνει ρόλους και να ευχαριστιέται με αυτό, για αυτό θα λέγαμε πως δεν είναι τόσο θέμα ηλικίας να μπορεί να παίξει, αλλά το πόσο σωστά θα προετοιμάσεις εσύ το παιδί σου να ξεκινήσει. Το όλο ζήτημα είναι να καταλάβει ότι είναι ο «ήρωας» του.

Τι πρέπει να προσέξεις

Όλα έρχονται με ένα τίμημα και όλα χρειάζονται μια προσοχή. Παρακάτω θα δεις αυτά τα κομβικά σημεία που θα πρέπει να προσέξεις, αν θέλεις να κυλήσει πιο ομαλά το session.

Δώσε τους το περιθώριο επιλογών αλλά μέσα από προτάσεις. Μην περιμένεις να στήσουν μόνοι τους έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα με background story. Ή να σου πούνε για το πού θέλουν να κινηθούν μέσα σε όλο τον χάρτη για το επόμενο quest τους. Θα πρέπει να τους παρουσιάζεις τις επιλογές τους και στην αρχή πρέπει να είσαι πολύ συγκεκριμένος. Με τον καιρό σιγά σιγά, θα παίρνουν πρωτοβουλίες μόνα τους και η εμπειρία όλο και θα καλυτερεύει.

Πρόσεχε τον χρόνο γιατί βαριούνται. Τα παιδιά βαριούνται πολύ πιο εύκολα από τους ενήλικες, ακόμα και αν διασκεδάζουν με κάτι, γιατί απλά ο χρόνος περνάει πιο αργά για αυτά. Να έχεις το μυαλό σου για σημάδια αφηρημάδας. Κάπου τότε θα πρέπει να το λήξεις.

Ελεγχομενη φαντασία! Θα θυμηθούμε το κλισέ «όλα με μέτρο» κλπ κλπ, αλλά στην περίπτωσή μας ισχύει. Καλή η φαντασία, αλλά στην παιδική ηλικία μπορεί να ξεφύγει. Για αυτό είναι σημαντικό να είναι ελεγχόμενη και τα παιδιά να μπορούν να ξεχωρίσουν ότι όλα αυτά που τους παρουσιάζεις είναι δημιουργήματα της φαντασίας και των μύθων και δεν υπάρχουν στον πραγματικό κόσμο.

Όχι, σκηνές βίας που μπορούν να οδηγήσουν σε λάθος αποτελέσματα ή τραύματα! Για ακόμα μια φορά πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν έχουμε να κάνουμε με τόσο μικρές ηλικίες. Μπορούν εύκολα να γίνουν παρανοήσεις και να οδηγηθούν σε λανθασμένα αποτελέσματα μιας και ως γνωστόν λειτουργούν σαν σπόγγοι. Πολύ, πολύ μεγάλη προσοχή στις σκηνές μάχης και διαπληκτισμών. Αποφύγετε κάθε μορφή βίας. Σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να περάσει στο παιδί το μήνυμα ότι όλα μας το προβλήματα λύνονται με μάχες και σκοτωμούς στην πραγματική ζωή. Συγκεκριμένα για ένα παιδί, που έχει λεπτή συναισθηματική οργάνωση, βίαιη φαντασία και υψηλή διέγερση, είναι επιθυμητό να περιοριστεί η επαφή με τη φαντασία, αφού ένα τέτοιο παιδί τείνει να βουτά σε έναν φανταστικό κόσμο, απομακρύνοντας την πραγματικότητα. Τέλος, δώστε επίσης προσοχή και στη γλώσσα που χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού.

Να θυμάσαι πάντα πως το συγκεκριμένο εγχείρημα απαιτεί μεγάλα αποθέματα υπομονής και επιμονής. Σιγά σιγά η εμπειρία του παιδιού θα βελτιώνεται και θα αποκομίζει όλο και περισσότερα στοιχεία από τις περιπέτειες.

Πώς να κάνεις το session πιο ευχάριστο;

Δες παρακάτω πως να κάνεις την εμπειρία ακόμα καλύτερη και πιο ευχάριστη, ώστε να έχεις την πλήρη επιτυχία από το πρώτο κιόλας session.

Περιπέτειες ειδικές για παιδιά. Με μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο, σίγουρα θα ανακαλύψεις πως υπάρχουν διάφορες έτοιμες περιπέτειες RPG που απευθύνονται συγκεκριμένα σε παιδιά. Και φυσικά μπορείς να βρεις τροποποιημένα συστήματα, ή απλοποιημένα, όταν απευθύνονται σε έφηβους και πιο μεγάλες ηλικίες παιδιών, είτε πολύ απλοποιημένα για μικρότερες ηλικίες. Φυσικά, προτείνεται να δημιουργήσεις και το δικό σου σύστημα κομμένο και ραμμένο στις ανάγκες του παιδιού σου ή και να γράψεις τη δική σου ιστορία που θέλεις να ακολουθήσει. Μια καλή αρχή, αν θέλεις ένα πάτημα με την ιστορία, είναι να βασιστείς σε ένα επικό παραμύθι και να το εμπλουτίσεις με λεπτομέρειες.

Χώρος. Αν θέλεις το παιχνίδι σας να καθιερωθεί πιο εύκολα, είναι καλό να δημιουργήσεις τον δικό σου δρακομπουντρουμοχώρο, όπου θα αφιερώνεις εκεί τις ώρες του RPG με την οικογένεια σου. Έτσι τα παιδιά σου θα γνωρίζουν πως εδώ είναι ο χώρος που παίζεται και θα καθιερωθεί. Προσπάθησε να το κάνεις πιο ευχάριστο με διάφορες πινελιές που αρμόζουν στο ύφος της περιπέτειας που παίζεται. Διάφορα διακοσμητικά και κρυφός φωτισμός θα δημιουργήσει μια κατάλληλη ατμόσφαιρα. Συμβουλέψου το διαδίκτυο για διάφορες σχετικές DIY δημιουργίες τις οποίες θα κατασκευάσεις παρέα με τα παιδιά σου.

Στολές. Αν θέλεις πραγματικά τα πιτσιρίκια να λατρέψουν το RPG και να αδημονούν για το επόμενο session σας, επέτρεψε τους να κάνουν ένα cosplay τον χαρακτήρα τους με κοστούμια που θα φτιάξετε μαζί. Έτσι θα έχετε την ευκαιρία να περάσετε ακόμα πιο δημιουργικό χρόνο μαζί τους και αυτά θα το ζούνε πιο έντονα.

Μουσική και σνακ. Φτιάξε ακόμα περισσότερη ατμόσφαιρα με την κατάλληλη μουσική και εμπλούτισε το μενού με διάφορα σνακ που θα τους δώσεις σπιρτόζικα fantasy ονόματα. Για παράδειγμα, μπορείς να ονομάσεις την αυγοσαλάτα, «Αυγά δράκου». Τον αντιοξειδωτικό κόκκινο χυμό ρόδι, «Φίλτρο υγείας» και άλλα τέτοια. Προσπάθησε να μην το παρακάνεις με τα ανθυγιεινά και κατευθύνσου στις πιο υγιεινές επιλογές.

Συμπεράσματα…

Τελικά ένα δυο oneshots ή και ένα ολοκληρωμένο campaign μπορεί να έχει περισσότερη πλάκα από ότι φανταζόμαστε και για εμάς σαν GMs. Άλλωστε τα πιτσιρίκια αποτελούν ένα πρότυπο ευχάριστου παίκτη για το party μας, αφού η φαντασία τους δεν έχει ταβάνι και αυτό μπορεί να οδηγήσει την ιστορία σε μια πολύ απροσδόκητη εξέλιξη.

Όσοι πάλι από εσάς είστε διστακτικοί να το δοκιμάσετε, μπορείτε να ξεκινήσετε με λίγες δοκιμές, δημιουργώντας πολύ μικρές ιστορίες, ώστε τα τέκνα σας να κάνουν τα πρώτα τους βήματα στον κόσμο των RPG και αν πάει καλά μπορείτε να το υιοθετήσετε για εκείνα τα κυριακάτικα απογεύματα.

Δεν έχω δικά μου παιδιά για να κάνω το family party μου, αλλά σίγουρα ξέρω τον τρόπο να γίνω η cool θεία ή το πώς θα με συμπαθήσουν τα πιτσιρίκια της κολλητής. Φυσικά, είναι ένας καλός τρόπος για να περνάς ευχάριστα τον χρόνο σου στη δουλειά κάνοντας babysitting ή να πούμε καλύτερα rpg-sitting.